Bij vasculitispatiënten is er om twee redenen sprake van een verhoogd risico op botontkalking. De hoge dosis prednisolon kan tot botontkalking leiden. Bovendien hebben veel vasculitispatiënten nierproblemen.
Osteoporose
Langdurig gebruik van prednisolon kan osteoporose veroorzaken. Het gevolg is dat er gemakkelijk fracturen ontstaan, met name in de wervels, heupen en ribben. Dit kan gebeuren bij alle mannen en vrouwen van alle leeftijden. Bij patiënten die 7,5 mg prednisolon of meer gebruiken gedurende minimaal drie maanden, hebben een verhoogd risico.
Osteoporose betekent: poreus bot. Er verdwijnt kalk uit het bot en het botweefsel zelf gaat ook achteruit. Er ontstaan holtes, waardoor het bot zwakker wordt en er eerder breuken optreden. De wervels kunnen breken en inzakken, wat laag in de rug pijn kan veroorzaken. De patiënt wordt krommer en kleiner. Als door een val een heup breekt, betekent dat meestal dat de heupkop van het dijbeen breekt. Ook breuken van de pols en knie komen vaker voor.
Niet alleen brengt osteoporose veel pijn en ongemak met zich mee, maar de patiënt kan ook vroegtijdig overlijden.
Vasculitis en osteoporose
Bij vasculitispatiënten is er om twee redenen sprake van een verhoogd risico op botontkalking. De hoge dosis prednisolon kan tot botontkalking leiden. Bovendien hebben veel vasculitispatiënten nierproblemen. Een slechte nierwerking ontregelt de hormoonhuishouding van het lichaam, in het bijzonder de hormoonhuishouding die het fosfaatgehalte in het bloed bewaakt. Dit geeft een extra risico op osteoporose.
Hoewel osteoporose vaak als een vrouwenziekte wordt gezien, kunnen ook mannen deze aandoening krijgen. Dat is zeker het geval wanneer ze prednisolon gebruiken.
Osteoporose kan op een gewone röntgenfoto gezien worden. Het skelet is minder kalkhoudend of de wervels zijn ingezakt. Een preciezere methode is de DEXA-meting, die pijnloos en veilig is.
Risicofactoren
Geslacht, leeftijd, lichaamsbouw, ras en genetische achtergrond zijn risicofactoren die men niet kan beïnvloeden. Daarentegen zijn er ook een aantal risicofactoren die wel te beïnvloeden zijn. Roken, excessief alcoholgebruik en een weinig actieve levensstijl geven een verhoogde kans op osteoporose. Ook eetgewoonten zijn belangrijk. Wie in zijn dieet weinig calcium en weinig vitamine D heeft, loopt een verhoogd risico op botontkalking.
Preventie en behandeling
Een gezonde leefstijl is dus een eerste vereiste bij het voorkomen van osteoporose. Daarnaast zijn er nog een aantal preventieve maatregelen mogelijk om het risico op osteoporose te verminderen of te voorkomen dat reeds bestaande osteoporose voortschrijdt. Als u prednisolon voorgeschreven krijgt is het goed om hierover met uw specialist te overleggen.
Goede voeding
Om bot te kunnen aanmaken is het element calcium (kalk) nodig. Calcium zit vooral in melkproducten, groene groenten en vis. Er is extra kalkhoudende melk te koop. En u kunt natuurlijk kalktabletten slikken. Om het calcium uit de voeding op te kunnen nemen in het lichaam is vitamine D erg belangrijk. Het lichaam maakt zelf vitamine D aan in de huid onder invloed van zonlicht. Bij oudere mensen vermindert dat. Daarom is het verstandig om extra vitamine D te slikken. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid ligt tussen de 400-800 IU (internationale units).
Lichaamsbeweging
Voor de opbouw van bot is lichaamsbeweging nodig en een gezonde belasting van het bot: Bijvoorbeeld wandelen, joggen, traplopen en sport. Overmatige belasting moet wel vermeden worden. Is er al sprake van een begin van osteoporose, zorg dan voor goede schoenen met platte stroeve zolen om vallen te voorkomen.
Medicijnen
Osteoporose kan tot op zekere hoogte ook met medicijnen worden behandeld. De belangrijkste zijn hormonen en bifosfonaten. Hormonen spelen vooral een rol bij vrouwen. Het vrouwelijke hormoon oestrogeen houdt het bot sterk. Omdat bij vrouwen in de overgang de productie van oestrogeen vermindert, neemt het risico op osteoporose toe. Daarom wordt nogal eens extra oestrogeen voorgeschreven in de vorm van pleisters of pillen.
Bifosfonaten verminderen het verlies van bot en ze verhogen de botdichtheid. Daardoor wordt het risico op botbreuken aanzienlijk verminderd. Bekende bifosfonaten zijn Alendronate (Fosamax), Didronel (Didrokit) en Actonel.
Veel van deze medicijnen moeten worden ingenomen op een nuchtere maag met een heel glas water. Er wordt dan aangeraden om het eerste uur na de inname niet te gaan liggen. Hiermee wordt voorkomen dat het medicijn het slijmvlies in de slokdarm kan aantasten. Lees daarom vooral de bijsluiters van deze medicijnen altijd goed.
Patiënten met osteoporose, vooral diegenen die met glucocorticoïden (prednisolon) behandeld worden, moeten de dagelijkse hoeveelheid calcium (800 - 1000 mg) en vitamine D krijgen die door de Voedingsraad wordt aanbevolen.